ରମଣ ଓ ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଗବେଷଣାର ପ୍ରସାର

 

         ଆମ ଦେଶର ସୁନାମଧନ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଭେଙ୍କଟ ରମଣ 1930 ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ  ଭାରତୀୟ ତଥା ପ୍ରଥମ ଏସୀୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ରୂପେ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସମ୍ମାନ ନୋବେଲ ପୁରସସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ I ରମଣ 1928 ମସିହା ଫେବ୍ରୁଆରୀ 28 ତାରିଖ ଦିନ ନିଜର ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ 'ରମଣ ପ୍ରଭାବ' ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ I ଏହି ଘଟଣାକୁ  ଚିରସ୍ମରଣୀୟ କରିବା ପାଇଁ  ଆମ ଦେଶରେ ଫେବ୍ରୁଆରୀ 28 ତାରିଖକୁ 'ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଦିବସ' ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ I ରମଣଙ୍କ ଜୀବନୀ ଓ ଗବେଷଣାରୁ ଅନେକ କଥା ଶିଖିବାକୁ ମିଳେ ଯାହା ଆଜିର ଛାତ୍ର ତଥା ଯୁବପୀଢିକୁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବ I ପ୍ରଥମତଃ, ରମଣ ନିଜର ପ୍ରଥମ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଗବେଷଣା ନିବନ୍ଧ  ମାତ୍ର 18 ବର୍ଷ ବୟସରେ ଜଣେ ସ୍ନାତକ ଛାତ୍ର ଥିବା ସମୟରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶ୍ ପତ୍ରିକା 'ଦି ଫିଲୋସୋଫିକାଲ ମାଗାଜିନ୍' ରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ I ସୁତରାଂ କିଛି ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ  ଆବିଷ୍କାର ପାଇଁ ନିଜର ସ୍ୱପ୍ନ ଓ କଳ୍ପନା  ଯେ ଜଣକ ମନରେ ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ବସା ବାନ୍ଧିବା ଉଚିତ, ତାହା ଏଥିରୁ ଶିକ୍ଷା ମିଳେ I  ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ରମଣ ନିଜର ଗବେଷଣା ଦ୍ୱାରା ସମୁଦ୍ରର ନୀଳିମା ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କାଳର ପ୍ରଖ୍ୟାତ ବ୍ରିଟିଶ୍ ବିଜ୍ଞାନୀ ଲର୍ଡ ରାଲେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ମତବାଦକୁ  ଗ୍ରହଣ ନକରି  ନିଜସ୍ୱ ଏକ ମୌଳିକ ତତ୍ତ୍ୱ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ I ରାଲେ ମତପୋଷଣ କରିଥିଲେ ଯେ, ନୀଳ ଆକାଶର ପ୍ରତିଫଳନ ହେତୁ ସମୁଦ୍ରର ନୀଳ ରଙ୍ଗ ସୄଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ I   ସେ ରାଲେଙ୍କ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ସତ୍ୟତା ଜାଣିବା ପାଇଁ  1921 ମସିହାରେ  ନାରକୁଣ୍ଡା ନମକ ଜଳଜାହାଜରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ସାଉଦାମ୍ପଟନରୁ ବମ୍ବେ ଫେରୁଥିବା ସମୟରେ  ଏକ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ I ତାଙ୍କର ଜାହାଜ ଜଳଯାତ୍ରାର ଭୂମଧ୍ୟ ମହାସାଗରର ସୁନୀଳ ଜଳରାଶି କାଟିକାଟି ଅତିକ୍ରମ କରୁଥିବା ସମୟରେ ସମୁଦ୍ରର ନୀଳିମା ତାଙ୍କୁ ଆକୄଷ୍ଟ କରିଥିଲା  I ସେ ନିଜ ପାଖରେ ଥିବା ଏକ ନିକୋଲ୍ ପ୍ରିଜିମ୍ ଉପକରଣ ଜରିଆରେ ପରୀକ୍ଷା କରି ଜାଣି ପାରିଲେ ଯେ, ସମୁଦ୍ରର ନୀଳିମା ନୀଳ ଆକାଶର ପ୍ରତିଫଳନ ପାଇଁ ନୁହେଁ; ବରଂ ସମୁଦ୍ରର ଜଳକଣାଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ଆଲୋକରଶ୍ମିର ବିଛୁରଣ (Scattering) ଘଟି ଏଭଳି ପ୍ରଭାବ ସୄଷ୍ଟି ହେଉଛି  ଏବଂ ଏହି କାରଣ ଯୋଗୁଁ ମଧ୍ୟ ଆକାଶର ନୀଳ ରଙ୍ଗ ସୄଷ୍ଟି ହେଉଛି I ତାଙ୍କର ଏହି ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ଆବିଷ୍କାର ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଜଗତର ଏକ  ପ୍ରଚଳିତ ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ଭୁଲ ପ୍ରମାଣିତ କରିବା ସାଙ୍ଗକୁ  କିଛି ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉପଲବ୍ଧି ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଚ୍ୟ ଜଗତର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ତାହା  ପ୍ରମାଣିତ କଲା I ଚତୁର୍ଥତଃ, ସେ ସମୟରେ ଦୁଇ ଜଣ ରୁଷୀୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଯଥା ଜି. ଏସ୍. ଲାଣ୍ଡସବର୍ଗ  (1890-1957)  ଏବଂ ଏଲ୍. ଆଇ. ମେଣ୍ଡେଲଷ୍ଟାମ୍ (1879-1944) ତରଳର ଅଣୁଦ୍ୱାରା ଆଲୋକର ବିଛୁରଣ ପ୍ରଭାବ ଉପରେ ଗବେଷଣା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନେ ଅନୁରୂପ ତତ୍ତ୍ୱ ଆବିଷ୍କାରର ଅତି ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି ଯାଇଥିଲେ I ମାତ୍ର ରମଣ ଚତୁରତାର ସହିତ ନିଜର ସନ୍ଦର୍ଭ ତୁରନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ପତ୍ରିକା 'ନେଚର୍' କୁ ପଠାଇ ପ୍ରକାଶିତ କରିଥିଲେ I ଫଳରେ ,ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଆବିଷ୍କର୍ତ୍ତା ରୂପେ  ଉପରୋକ୍ତ ରୁଷୀୟ ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ପରିବର୍ତ୍ତେ ରମଣଙ୍କ ନାମ ଚିର ଦିନ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଗଲା I  ସୁତରାଂ, ଠିକ୍ ସମୟରେ ଠିକ୍ କାମ କଲେ ଯେ ଫଳ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ , ତାହା ଏଇଥିରୁ ଶିକ୍ଷା ମିଳେ I ଶେଷରେ, ରମଣ ମାତ୍ର ପାଞ୍ଚ ଶହ ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ଏକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରୋମିଟର ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରି ନିଜର ଏହି ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ  ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ I ଏଥିରୁ ଶିକ୍ଷା ମିଳେ ଯେ, ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଲବ୍ଧି ପାଇଁ ଦାମୀ ସରଞ୍ଜାମ କିମ୍ବା କୌଣସି ଆଭିଜାତ୍ୟ ପୄଷ୍ଠଭୂମି  ତଥା ପୄଷ୍ଠପୋଷକତାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ; ବରଂ ସେଥି ପାଇଁ ଲୋଡା କେବଳ ସ୍ୱପ୍ନ ଓ ସାଧନା  I

      ମାତ୍ର ଘୋର ପରିତାପର ବିଷୟ ଯେ, ଆମ ଦେଶରେ ବିଜ୍ଞାନର ଏଭଳି ଉନ୍ନତ ପରମ୍ପରା ସତ୍ତ୍ୱେ  ଆଜିର ଯୁବପୀଢି କିନ୍ତୁ  ମୌଳିକ ଗବେଷଣା ପ୍ରତି ବିଶେଷ  ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ ନକରି ପ୍ରଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ରୁଚି ରଖୁଛନ୍ତି I ଏହି କାରଣରୁ ଆମର ଦେଶ ଏବେ ବିଜ୍ଞାନ ଗବେଷଣା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ଦେଶ ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପଛରେ ରହିଛି I ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ରମଣଙ୍କ ନୋବେଲ୍ ପୁରସ୍କାର ଲାଭର ଦୀର୍ଘ 90 ବର୍ଷ ବିତି ଯାଇଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଭାରତର ଅନ୍ୟ  କୌଣସି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଇତି ମଧ୍ୟରେ ଏହି ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁରସ୍କାର ପାଇବାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇ ନାହାନ୍ତି I ଏକ ଆକଳନରୁ ଜଣାପଡେ ଯେ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ପ୍ରତି ଲକ୍ଷେ ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ସମୁଦାୟ 4652 ଜଣ ଗବେଷକ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଥିଲାବେଳେ ଆମ ଦେଶରେ ମାତ୍ର 140 ଜଣ ଗବେଷକ ଅଛନ୍ତି I  ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ଆମ ଦେଶରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିବେଶ କରା ଯାଉଥିବା ସମୁଦାୟ ଅର୍ଥରାଶି  ସକଳ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦ (ଜି.ଡି.ପି.) ର ମାତ୍ର 0.7% ହୋଇ ଥିଲାବେଳେ  ଏହା ଇସ୍ରାଏଲ୍ ପାଇଁ 4.6%, ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ପାଇଁ 4.5%, ଜାପାନ୍ ପାଇଁ 3.2%, ଜର୍ମାନୀ  ପାଇଁ 3% , ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ପାଇଁ 2.8%, ଫ୍ରାନ୍ସ  ପାଇଁ 2.2% , ବ୍ରିଟେନ୍  ପାଇଁ 1.7%, କାନାଡା ପାଇଁ 1.6% , ଚାଇନା   ପାଇଁ 2.1% ,ବ୍ରାଜିଲ୍   ପାଇଁ 1.3% ଏବଂ  ରୁଷିଆ ପାଇଁ 1%  ଅଟେ ଏବଂ ଏ  କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ବିଶ୍ୱରେ 34 ତମ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି I ଅନ୍ୟ ଏକ ଆକଳନରୁ ଜଣାପଡେ ଯେ, ଆମ ଦେଶରେ ଉଭୟ ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା  ବିଭିନ୍ନ ଗବେଷଣା  ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଓ ଔଦ୍ୟୋଗିକ ସଂସ୍ଥାନ ଗତ 2014 ମସିହାରେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ନବାଚାର ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି   କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାତ୍ର 1428ଟି ସତ୍ତ୍ଵଧିକାର (Patent) ଆବେଦନ ଦାଖଲ  କରିଥିଲାବେଳେ ଜାପାନ୍ 42,381ଟି, ଚାଇନା 25,548 ଟି ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ 13,117 ଟି ଆବେଦନ ଦାଖଲ କରିଛି I ଏଇଥିରୁ ଆମ ଦେଶରେ ମୌଳିକ ବିଜ୍ଞାନ ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ  କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବକ୍ଷୟାମୁଖୀ ସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳେ I

                                                                                                                                                                        ଭାରତରେ ବିଜ୍ଞାନ ଗବେଷଣାର ଅଧୋଗତିର କାରଣ  ଜାଣିବା ପାଇଁ ହେଲେ ବେଶୀ ପରିଶ୍ରମ କରିବାକୁ ପଡେ ନାହିଁ I ଗବେଷଣାର ନିମ୍ନ ଗୁଣବତ୍ତା ମାନ, ଗବେଷଣା ଜନିତ ଉତ୍ପାଦର ନିମ୍ନ ବଜାର ଚାହିଦା  ତଥା ଗବେଷଣାର ଦୀର୍ଘ ଅବଧିକାଳ ହିଁ ଏହାର ମୂଖ୍ୟ କାରଣ I କ୍ଷୋଭର ବିଷୟ ଯେ, ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିକାଶ ଓ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ର ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ  କ୍ଷେତ୍ରରେ  କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା  ଅଧିକାଂଶ କମ୍ପାନୀ ଉତ୍ପାଦର ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ ଦିଗରେ ସେମାନଙ୍କ ମୋଟ ବିନିଯୋଗ ପାଣ୍ଠିର ମାତ୍ର 1% ରୁ କମ୍ ଅର୍ଥ ନିବେଶ  କରିଥାନ୍ତି I

             ଭାରତ ଭଳି ଏକ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶ ପାଇଁ ବିଜ୍ଞାନ ଗବେଷଣା କେବଳ ଏକ ତାତ୍ତ୍ୱିକ ଉପଲବ୍ଧି ନୁହେଁ; ବରଂ ସୁଦୄଢ ଅର୍ଥନୀତି ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରଗତି ପାଇଁ ଏକ  ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ I ସୁତରାଂ ସରକାର ଦେଶରେ ବିଜ୍ଞାନ ଗବେଷଣାର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ନିମନ୍ତେ ଯେ କେବଳ ଅଧିକ ରାଶି ବିନିଯୋଗ କରିବା ଉଚିତ ତା' ନୁହେଁ, ବରଂ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଭରସା ଜାଗ୍ରତ କରିବା ଉଚିତ ଯେ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧ୍ୟୟନ ଏକ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସମ୍ପନ୍ନ ଦିଗନ୍ତ I ବୈଜ୍ଞାନିକ ରମଣଙ୍କ ଅବଦାନ ଆମକୁ ଏ ଦିଗରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ଓ ମାର୍ଗଦର୍ଶିତ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଏ I

  ନିକୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ସାହୁ

ଏଜୁକେଶନ ଅଫିସର

ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର

     ଭୋପାଲ

Phone: 8917637974

To read the same article published in the daily The Sakala ( dated: 28.02.23), Please click the following link : https://www.sakalaepaper.com/news/37120/63fd47cb37070

To read the same article published in the daily The Dharitri ( dated: 28.02.24), Please click the following link:

https://drive.google.com/file/d/1IqBMvtP2OuxBPjlrouJnB1Z2YxIIDapS/view?usp=sharing

and

https://drive.google.com/file/d/1nnS503oRjeZO9_ynQqJz9LeTDU02SrEZ/view?usp=sharing